Tiểu đường là một trong những căn bệnh nguy hiểm mà bất kỳ ai cũng có thể mắc phải. Tiểu đường nếu như không điều trị kịp thời có thể chuyển biến xấu và gây hại cho cơ thể. Để phòng tránh bệnh tiểu đường, bạn cần phải tìm hiểu những nguyên nhân dẫn đến tiểu đường. Hãy cùng Yên Tâm Shop tìm hiểu chi tiết hơn trong bài viết sau nhé.
Tiểu đường là gì?
Tiểu đường là một loại bệnh lý trong đó cơ thể không thể điều chỉnh mức đường glucose trong máu một cách bình thường. Đường glucose là một nguồn năng lượng chính cho cơ thể, và mức đường trong máu cần được kiểm soát để duy trì sự hoạt động bình thường của các tế bào và mô trong cơ thể.
Khi mức đường glucose tăng cao trong máu, như trong trường hợp tiểu đường, có thể xảy ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Cơ thể không thể sử dụng glucose một cách hiệu quả, do không có đủ insulin hoặc không thể sử dụng insulin một cách đúng cách. Insulin là một hormone được sản xuất bởi tuyến tụy và giúp cơ thể chuyển đổi glucose từ thức ăn thành năng lượng hoặc lưu trữ nó trong các tế bào mỡ và cơ.
Tiểu đường có thể được chia thành hai loại chính:
- Tiểu đường type 1: Đây là loại tiểu đường tự miễn, thường xuất hiện ở tuổi trẻ. Hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công và phá hủy tế bào insulin trong tuyến tụy, dẫn đến thiếu hụt insulin. Những người bị tiểu đường type 1 cần tiêm insulin hàng ngày để duy trì mức đường trong máu ổn định.
- Tiểu đường type 2: Đây là loại tiểu đường phổ biến nhất và thường phát hiện ở người trưởng thành. Trong trường hợp này, cơ thể không sử dụng insulin một cách hiệu quả hoặc không sản xuất đủ insulin để duy trì mức đường glucose trong máu ổn định. Tiểu đường type 2 có thể được kiểm soát thông qua việc thay đổi lối sống, chế độ ăn uống và thuốc điều trị.
Những nguyên nhân chính dẫn đến tiểu đường
Nguyên nhân tiểu đường tuýp 1
Tiểu đường tuýp 1 xảy ra khi tế bào beta trong tuyến tụy bị tấn công và phá hủy, dẫn đến sự thiếu hụt hoặc không có insulin. Khoảng 95% trường hợp tiểu đường tuýp1 được gọi là tuýp 1A, và nguyên nhân chính là một cơ chế tự miễn, trong đó hệ miễn dịch tấn công nhầm và phá hủy các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy. Điều này làm cho người bệnh không còn hoặc chỉ còn rất ít insulin để điều chỉnh mức đường trong máu. Còn lại 5% trường hợp không rõ nguyên nhân cụ thể và được gọi là tuýp 1B.
Các yếu tố nguy cơ dẫn đến tiểu đường tuýp 1 vẫn đang được nghiên cứu để hiểu rõ hơn. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy rằng khi có thành viên trong gia đình mắc tiểu đường tuýp 1, nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng nhẹ. Ngoài ra, một số yếu tố môi trường, như phơi nhiễm với một số loại virus, cũng có thể đóng vai trò trong phát triển bệnh.
Nguyên nhân tiểu đường tuýp 2
Nguyên nhân của tiểu đường tuýp 2 vẫn chưa được hiểu rõ hoàn toàn, nhưng có một số yếu tố nguy cơ được xác định liên quan đến bệnh. Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ chi tiết có thể dẫn đến tiểu đường tuýp 2:
- Yếu tố di truyền: Tiểu đường tuýp 2 có một yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có bố mẹ, anh chị em ruột, hoặc con mắc bệnh tiểu đường, nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng.
- Thừa cân và béo phì: Tình trạng thừa cân và béo phì được xem là một yếu tố nguy cơ quan trọng cho tiểu đường tuýp 2. Sự tích tụ mỡ trong cơ thể, đặc biệt là mỡ quanh vùng bụng, ảnh hưởng đến khả năng cơ thể sử dụng insulin và làm tăng mức đường glucose trong máu.
- Tiền sử bệnh tim mạch: Xơ vữa động mạch và bệnh tim mạch có liên quan chặt chẽ đến tiểu đường tuýp 2. Nếu bạn đã từng mắc bệnh tim mạch do xơ vữa động mạch, nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2 sẽ tăng.
- Tăng huyết áp: Huyết áp cao cũng là một yếu tố nguy cơ cho tiểu đường tuýp 2. Tăng huyết áp có thể ảnh hưởng đến khả năng cơ thể sử dụng insulin và gây ra sự tăng đường glucose trong máu.
- Ít hoạt động thể lực: Sự thiếu hoạt động thể lực và lối sống không năng động là một yếu tố nguy cơ. Thiếu hoạt động thể lực làm giảm khả năng cơ thể sử dụng insulin và làm tăng mức đường glucose trong máu.
Nguyên nhân tiểu đường thai kỳ
Trong quá trình mang thai, cơ thể phụ nữ sẽ trải qua nhiều thay đổi để hỗ trợ sự phát triển và duy trì thai kỳ. Những thay đổi này có thể ảnh hưởng đến cách tế bào trong cơ thể phản ứng với insulin – hormone giúp điều chỉnh mức đường glucose trong máu.
Bình thường, tuyến tụy sẽ sản xuất đủ lượng insulin để đối phó với kháng insulin trong quá trình mang thai. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tuyến tụy không thể sản xuất đủ insulin cần thiết, dẫn đến mức đường glucose trong máu tăng cao. Điều này xảy ra khi lượng đường glucose không thể được vận chuyển vào các tế bào để sử dụng làm năng lượng, và thay vào đó, nó tích tụ trong máu. Đây là hiện tượng gọi là tiểu đường thai kỳ.
Phụ nữ mang thai có nguy cơ cao mắc tiểu đường thai kỳ nếu họ thừa cân, có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường, hoặc đã được chẩn đoán bị rối loạn dung nạp glucose. Những yếu tố này tăng khả năng phát triển tiểu đường thai kỳ do ảnh hưởng đến khả năng cơ thể sử dụng insulin và điều chỉnh mức đường glucose trong máu.
Những phương pháp phòng tránh tiểu đường hiệu quả
Sử dụng thực phẩm chức năng
Việc sử dụng thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ trong việc phòng tránh tiểu đường. Tuy nhiên, quan trọng nhất là duy trì một lối sống lành mạnh và chế độ ăn uống cân đối. Dưới đây là một số cách mà thực phẩm chức năng có thể hỗ trợ phòng tránh tiểu đường:
- Điều chỉnh đường huyết: Một số thực phẩm chức năng có thể giúp kiểm soát mức đường trong máu. Chẳng hạn, thực phẩm chứa chất xơ cao như hạt lanh, hạt chia, hoặc ngũ cốc hỗ trợ việc hấp thụ đường chậm, giúp duy trì mức đường huyết ổn định.
- Hỗ trợ quản lý cân nặng: Một số thực phẩm chức năng có thể giúp kiểm soát cân nặng và giảm nguy cơ tiểu đường. Chẳng hạn, thực phẩm giàu protein và chất xơ giúp cung cấp năng lượng lâu dài và giảm cảm giác no. Các thành phần chức năng như chiết xuất từ trái cây, rau quả, hoặc thực phẩm giàu chất chống oxy hóa có thể hỗ trợ quá trình giảm cân.
Giảm lượng đường nạp vào cơ thể
Đúng, giảm lượng đường nạp vào cơ thể có thể giúp phòng tránh tiểu đường. Đường glucose trong thức ăn là nguồn chính của đường trong máu, vì vậy giảm đường có thể giúp kiểm soát mức đường huyết và ngăn ngừa tiểu đường. Dưới đây là một số cách để giảm lượng đường nạp vào cơ thể:
- Hạn chế đường và thực phẩm có đường: Tránh tiêu thụ quá nhiều đường tinh luyện, đồ ngọt, đồ ăn nhanh, bánh kẹo, nước ngọt và các sản phẩm có chứa đường. Đọc nhãn hàng hóa để biết mức đường có trong sản phẩm và chọn các sản phẩm có lượng đường thấp hơn.
- Ưu tiên thực phẩm tự nhiên: Tăng cường việc tiêu thụ thực phẩm tự nhiên, như rau quả, hạt, thịt gia cầm, cá, hạt chia và các nguồn protein tự nhiên. Thực phẩm này thường ít đường và giàu chất dinh dưỡng.
- Chọn các loại tinh bột phức tạp: Thay thế các nguồn tinh bột đơn (như bánh mì trắng, gạo trắng) bằng các nguồn tinh bột phức tạp như hạt ngũ cốc nguyên hạt, gạo hạt lứt, lúa mạch, lạc, khoai tây, và các loại bột ngũ cốc nguyên hạt.
- Kiểm soát phần ăn: Quan sát và kiểm soát lượng đường trong phần ăn. Giảm kích thước phần ăn đồ ngọt và thực phẩm giàu đường khác.
Tăng cường luyện tập thể thao
tăng cường hoạt động thể thao và luyện tập đều đặn có thể giúp phòng ngừa tiểu đường. Hoạt động thể thao và luyện tập có nhiều lợi ích cho sức khỏe và có thể giảm nguy cơ phát triển tiểu đường. Dưới đây là một số cách tăng cường hoạt động thể thao để phòng ngừa tiểu đường:
- Tập thể dục thường xuyên: Lập kế hoạch và thực hiện các buổi tập thể dục thường xuyên. Cố gắng dành ít nhất 150 phút mỗi tuần cho hoạt động có tính mạnh, chẳng hạn như đi bộ nhanh, chạy, bơi, đạp xe hoặc tham gia các lớp thể dục.
- Kết hợp nhiều hoạt động thể thao: Kết hợp các hoạt động như tập yoga, Pilates hoặc tập thể dục. Cách làm này vừa giúp tăng cường cơ bắp và sức mạnh, còn hoạt động thể lực giúp tăng cường sức bền và khả năng hô hấp.
- Tăng cường hoạt động hàng ngày: Đi bộ thay vì lái xe, sử dụng cầu thang thay vì thang máy, và thực hiện các hoạt động hàng ngày khác để tăng cường hoạt động thể chất trong cuộc sống hàng ngày.
Lên thực đơn hợp lý, nhiều rau xanh
Lên thực đơn hợp lý và bao gồm nhiều rau xanh có thể giúp phòng ngừa tiểu đường. Dưới đây là một số gợi ý để tăng cường tiêu thụ rau xanh và tạo ra một thực đơn lành mạnh:
- Lên thực đơn với các loại rau xanh: Bao gồm một loạt các loại rau xanh trong bữa ăn hàng ngày của bạn. Ví dụ: cải xoong, bắp cải, bông cải xanh, rau bina, rau muống, cải ngọt, rau chân vịt, cải thảo, cải bắp, rau cải lương.
- Tăng cường sử dụng rau xanh tươi: Ưu tiên sử dụng rau xanh tươi thay vì rau xanh đã đóng hộp hoặc đông lạnh. Rau xanh tươi thường có hàm lượng dinh dưỡng cao hơn và ít chất bảo quản.
- Thêm rau xanh vào mọi bữa ăn: Đặt rau xanh là thành phần chính trong bữa ăn của bạn. Bạn có thể thêm rau vào các món salad, sandwich, nước sốt, mì xào, canh, hoặc sử dụng rau để trang trí và tạo điểm nhấn cho các món ăn.
Câu hỏi thường gặp
Tiểu đường là một bệnh lý mà cơ thể không thể điều chỉnh mức đường glucose trong máu một cách hiệu quả. Điều này có thể xảy ra do không đủ insulin hoặc cơ thể không sử dụng insulin đúng cách.
Tiểu đường tuýp 1 thường có nguyên nhân tự miễn dịch, trong đó hệ miễn dịch tấn công và phá hủy tế bào beta trong tuyến tụy. Yếu tố di truyền và môi trường cũng đóng vai trò quan trọng trong phát triển bệnh.
Tiểu đường tuýp 2 có nhiều nguyên nhân, bao gồm di truyền, thừa cân, béo phì, không đủ hoạt động thể lực, tuổi tác, chế độ ăn không lành mạnh và mức độ kháng insulin của cơ thể.
Lời kết
Các bạn vừa xem qua về những nguyên nhân chính dẫn đến tiểu đường. Đây là một căn bệnh không mới nhưng lại rất dễ gặp phải. Bạn cần có chế độ ăn lành mạnh, nhiều rau củ và thường xuyên tập luyện thể thao.
Có thể bạn quan tâm: Cải thiện hệ tiêu hóa bằng những loại thực phẩm chức năng nào